Το κάπνισμα αποτελεί μία ανθυγιεινή συνήθεια με σημαντικές επιβλαβείς συνέπειες στον ανθρώπινο οργανισμό. Η δημοτικότητά του τελεί σε αντίστροφη σχέση με τους κινδύνους που κρύβει, για αυτό και η διακοπή του καπνίσματος αποτελεί προτεραιότητα για κάποιον που θέλει να ζει με υγιεινό τρόπο. Ανάμεσα στην πρόσκαιρη τέρψη και τις εν δυνάμει αγχολυτικές δυνατότητες της νικοτίνης στην νευροφυσιολογία του εγκεφάλου, το κάπνισμα έρχεται, εκτός των άλλων, και με τον σημαντικό αστερίσκο του εθισμού, αλλά και σε πολλές περιπτώσεις με μη αναστρέψιμες βλάβες διαφόρων συστημάτων του οργανισμού, και κυρίως του αναπνευστικού αλλά και του καρδιαγγειακού.
Γιατί είναι αναγκαία η διακοπή του καπνίσματος
Υπολογίζεται πως ο καπνός του τσιγάρου περιέχει πάνω από 4.000 χημικές ουσίες που επιδρούν διαφορετικά στον ανθρώπινο οργανισμό. Αρκετές από αυτές είναι επιβλαβείς, ενώ ένας σημαντικός αριθμός ακόμα και καρκινογόνες. Μην ξεχνάμε άλλωστε πως όταν κάνουμε λόγο για κάπνισμα αναφερόμαστε τόσο στο ενεργητικό όσο και στο παθητικό, καθώς υπολογίζεται ότι παγκοσμίως το 40% των παιδιών και το 30% των ενηλίκων μη καπνιστών εκτίθενται καθημερινά στο παθητικό κάπνισμα. Ενδεικτικά θα αναφέρουμε πως η συμβίωση με έναν καπνιστή αυξάνει κατά 30% τις πιθανότητες ανάπτυξης καρκίνου του πνεύμονα και στον καπνιστή που συμβιώνει μαζί του. Το να σταματήσει λοιπόν κάποιος να καπνίζει αποτελεί πράξη ευθύνης όχι μόνο για τη δική του υγεία αλλά και για τον άνθρωπο που αγαπά.
Συμπληρώνοντας τα ενδιαφέροντα στατιστικά περίπου 8 εκατομμύρια άνθρωποι υπολογίζεται πως χάνουν τη ζωή τους εξαιτίας του καπνίσματος σε ετήσια βάση, ενώ η Ελλάδα διαθέτει το αρκετά υψηλό ποσοστό 25% σε ενήλικες καπνιστές από όλες τις κοινωνικοοικονομικές τάξεις και τα μορφωτικά επίπεδα. Παρόλο που τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μία σημαντική μείωση στον επιπολασμό του καπνίσματος εντούτοις μονάχα ο ένας στους τέσσερις Έλληνες αναφέρει επισταμένες προσπάθειες διακοπής του καπνίσματος.
Γνωστά και άγνωστα οφέλη από τη διακοπή του καπνίσματος
Είτε καπνίζετε συστηματικά ή περιστασιακά, οι επιδράσεις του καπνίσματος στην υγειά ενέχουν πραγματικούς κινδύνους που εξαλείφονται σταδιακά με την ελάττωση αλλά και την οριστική διακοπή του. Συγκεκριμένα καθώς το σώμα αρχίζει να απεξαρτείται από τη νικοτίνη, παρατηρούνται τα ακόλουθα οφέλη από τη διακοπή του καπνίσματος, από τις πρώτες κιόλας εβδομάδες:
- Βελτίωση του οξυγόνου στο αίμα
- Κανονικός καρδιακός ρυθμός
- Καλύτερη οξυγόνωση του εγκεφάλου
- Περισσότερη νοητική διαύγεια
- Λευκότερα δόντια
- Καλύτερη αναπνοή
- Λαμπροτερο δέρμα
- Πιο δυνατά μαλλιά
Με μεγαλύτερο διάστημα αποχής μειώνονται αισθητά οι πιθανότητες να νοσήσει κανείς από:
- Καρδιαγγειακές ασθένειες
- Καρκίνο σε πάγκρεας, οισοφάγο, στομάχι και φυσικά πνεύμονες (κάπνισμα, καρκίνος και διακοπή του καπνίσματος έχουν αποδεδειγμένη σχέση)
- Λοιμώξεις στο ανώτερο αναπνευστικό (βρογχίτιδες, πνευμονίες η εμφυσήματα)
- Χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια
- Υπογονιμότητα
Ποια είναι η απάντηση στην ερώτηση “πώς να κόψω το κάπνισμα”
Σίγουρα δεν αποτελεί μία διαδικασία ίδιας βαρύτητας και ευκολίας για όλους. Ανάλογα με το πόσο συχνός καπνιστής είστε ή πόσο αποφασισμένος, θα βρείτε μία λιγότερο ή περισσότερο εύκολη διαδρομή προς τον τελικό στόχο. Γι’ αυτό, άλλωστε, πολλοί συνάνθρωποί μας σηκώνουν κάποιες φορές τα χέρια ψηλά και ομολογούν "δεν μπορώ να κόψω το κάπνισμα".
Στην προσπάθεια λοιπόν για διακοπή του καπνίσματος υπάρχουν σήμερα αρκετές δοκιμασμένες εναλλακτικές μέθοδοι που μπορούν να βοηθήσουν με ασφάλεια σε αυτό. Συγκεκριμένα:
|
ΕΙΔΟΣ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗΣ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ |
ΠΩΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΕΙ |
|
Βελονισμός |
Λεπτές βελόνες εισέρχονται σε στρατηγικά σημεία του σώματος, που αποτελούν σταυροδρόμι βασικών νεύρων που με τη σειρά τους στέλνουν τα μηνύματα πλήρωσης και ευφορίας στον εγκέφαλο, χωρίς τη χρήση νικοτίνης. Υπάρχουν σχετικά forum στο διαδίκτυο για τον τρόπο που ωφελεί ο βελονισμός στη διακοπή του καπνίσματος. |
|
Υπνοθεραπεία |
Τεχνική ψυχοθεραπείας που πρέπει να διενεργείται από πιστοποιημένο υπνοθεραπευτή |
|
Μαγνητική ωτοθεραπεία |
Με μαγνήτες για τη διακοπή του καπνίσματος, σε σχήμα σκουλαρικιών, διεγείρεται το ωτικό πτερύγιο στο σημείο που ενώνεται με συγκεκριμένα νεύρα του εγκεφάλου που ελέγχουν την επιθυμία για κάπνισμα |
|
Βοτανοθεραπεία |
Η Lobelia αποτελεί βότανο με αποχρεμπτικές ιδιότητες που αντιμετωπίζει επιτυχημένα αναπνευστικά προβλήματα που έχουν να κάνουν με τοξίνες στους πνεύμονες. H Lobelia είναι ιδανική για τη διακοπή του καπνίσματος, μιας και προκαλεί φυσική αποστροφή προς αυτό. |
Μερικοί καπνιστές επιλέγουν τη μέθοδο της σταδιακής μείωση, ενώ άλλοι είναι της φιλοσοφίας μία και έξω -αν και τα ποσοστά αποτυχίας στη δεύτερη περίπτωση είναι αμεσότερα συνδεδεμένα με την οριστική εγκατάλειψη του τελικού στόχου. Για να γίνει ευκολότερη αυτή η μετάβαση καλό είναι να έχετε στο μυαλό σας τις ακόλουθες συμβουλές:
- Πριν ξεκινήσετε πρέπει να ορίσετε μία τελική ημερομηνία πού θα θέλατε να έχετε σταματήσει το κάπνισμα.
- Δημιουργήστε εβδομαδιαίους ή ακόμα και ημερήσιους στόχους
- Αναλογιστείτε ποια τσιγάρα καταναλώνετε εντελώς μηχανικά χωρίς πραγματικά να τα χρειάζεστε π.χ. αυτά που ανάβετε όταν βρίσκεστε σε συναισθηματική αναταραχή, σε κάποια κοινωνική/αθλητική εκδήλωση ή όταν παρακολουθείτε μία ταινία ή πίνετε τον καφέ σας.
- Επενδύστε σε ένα υποστηρικτικό πλαίσιο από ανθρώπους που σας αγαπούν, όπως φίλους και οικογένεια, προκειμένου να μην νιώθετε μόνος στην προσπάθειά σας αυτή.
- Να θυμάστε πάντα πως η εντονότερη φάση στέρησης που ακολουθεί την έντονη επιθυμία για τσιγάρο διαρκεί μόλις πέντε λεπτά. Αν καταφέρετε λοιπον να παραμείνετε νηφάλιος μέσα σε αυτό το χρονικό πλαίσιο, έχετε κάνει ένα σημαντικό βήμα προς τη τελική νίκη.
Προβλεπόμενα φάρμακα για τη διακοπή του καπνίσματος
Παρόλο που υπάρχουν αρκετές εναλλακτικές μέθοδοι, όπως είδαμε, αρκετοί καπνιστές επιλέγουν φαρμακευτικά σκευάσματα επενδύοντας έτσι στην τεχνογνωσία και την πολύτιμη εμπειρία της επιστήμης για τη διακοπή του καπνίσματος. Αυτή τη στιγμή διατίθενται τρεις βασικές φαρμακευτικές κατηγορίες:
- Η θεραπεία υποκατάστασης με νικοτίνη, με τη μορφή τσίχλας, εισπνεόμενων spray ή θερμικών επιθεμάτων νικοτίνης
- Η θεραπεία με βουπροπιόνη
- Η φαρμακευτική αντιμετώπιση με βαρενικλίνη
Το βέβαιο είναι πως δεν ταιριάζουν όλα σε όλους και ενδεχομένως υπάρχουν άνθρωποι που μπορεί να περάσουν από διαφορετικές θεραπείες μέχρι να καταλήξουν σε αυτή που τους ταιριάζει. Οι διαφορετικές μορφές χορήγησης δίνουν την ευελιξία στον καπνιστή να επιλέγει το σχήμα που καλύπτει καλύτερα τις ανάγκες του.
Ποια είναι τα χάπια για τη διακοπή του καπνίσματος
Μερικοί ορκίζονται πως τα χάπια είναι ο πιο εύκολος τρόπος για να κόψετε το κάπνισμα. Στην αγορά πράγματι κυκλοφορούν χάπια βουπροπιόνης αλλά και βαρενικλίνης (Champix), ουσιών αμφότερων εγκεκριμένων από τον ΕΟΦ, που χρησιμοποιούνται εκτεταμένα για τον ίδιο σκοπό αντιμετωπίζοντας επιτυχημένα τη βλαβερή έξη του καπνίσματος.
Η μεν βουπροπιόνη με γνωστή αντικαταθλιπτική δράση, είναι σε θέση να επηρεάσει τα επίπεδα των νευροδιαβιβαστών που ελέγχουν την επιθυμία για κάπνισμα.
Από την άλλη η βαρενικλίνη έχει ως κύριο χαρακτηριστικό την προσκόλληση στους υποδοχείς νικοτίνης, με αποτέλεσμα να μην υπάρχει ελεύθερος χώρος για την ίδια τη νικοτίνη και επομένως να μην παράγεται καμία ευχαρίστηση ή αγχόλυση κατά το κάπνισμα. Με αυτόν τον τρόπο δεν παράγεται σήμα στον εγκέφαλο σχετικά με την απελευθέρωση ντοπαμίνης και η ευφορία από το άναμμα ενός τσιγάρου κρατά ελάχιστα και σιγά-σιγά εκμηδενίζεται. Η βαρενικλίνη συνήθως χορηγείται για 12 εβδομάδες με ενδεχόμενο διάστημα παράτασης που το κρίνει ο γιατρός. Η αποτελεσματικότητά της είναι αποδεδειγμένη και ως ουσία προκρίνεται από τους περισσότερους γιατρούς σε σχέση με άλλες ουσίες παρόμοιας δράσης.
Η αποτελεσματικότητα της κλινικής διακοπής του καπνίσματος
Στα ιατρεια διακοπής καπνίσματος μπορεί κανείς να αναζητήσει επαγγελματική ιατρική βοήθεια. Αρκετοί επίσημοι υγειονομικοί φορείς παρέχουν την εν λόγω υπηρεσία. Τα αυξημένα ποσοστά επιτυχίας που παρουσιάζονται στην κλινική διακοπή του καπνίσματος οφείλονται αφενός στο πλήρως καταρτισμένο ιατρικό προσωπικό, αλλά και στη συνέπεια που ακολουθείται στον έλεγχο αλλά και την αναπροσαρμογή της αγωγής όταν χρειάζεται. Ο καπνιστής αντιμετωπίζεται όπως πρέπει, σαν ασθενής δηλαδή και όχι ως ένας εξαρτημένος χρήστης που ως κοινωνικό στίγμα αποθαρρύνει αρκετούς να μιλήσουν ανοιχτά για το ότι θέλουν να σταματήσουν το κάπνισμα. Στα ιατρεία διακοπής καπνίσματος ακολουθούνται ιατρικές μέθοδοι και ιατρικά πρωτόκολλα προκειμένου ο ασθενής να φτάσει στον στόχο του με ασφάλεια.
Τι περιλαμβάνουν τα συμπτώματα από τη διακοπή του καπνίσματος
Ένας καπνιστής στη διαδικασία απεξάρτησης από τη νικοτίνη αντιμετωπίζει δύο σημαντικούς εχθρούς. Η νικοτίνη προκαλεί τόσο σωματική εξάρτηση όσο και ψυχολογική, έτσι ώστε τα πρώτα ισχυρά συμπτώματα στέρησης να ματαιώνουν την προσπάθεια, ειδικά αν δεν υπάρχει ισχυρή θέληση για διακοπή του καπνίσματος. Σε άμεση συσχέτιση με τα παραπάνω το να προσπαθήσει κάποιος να διακόψει το κάπνισμα αποδεικνύεται συχνά μία διαδικασία περισσότερο δύσκολη από ό,τι θα μπορούσε να προβλέψει και αυτό οφείλεται κυρίως στην εκπαίδευση που έχει λάβει ο εγκέφαλος ώστε να χρειάζεται και να επιζητά τη νικοτίνη. Το συγκεκριμένο φαινόμενο ορίζεται ως ανοχή στη νικοτίνη και προκαλείται από την ανάγκη να διατηρηθούν σταθερά τα επίπεδα της ντοπαμίνης μέσα από την όλο και μεγαλύτερη κατανάλωση ποσότητα νικοτίνης.
Εκτός, όμως, από το συναίσθημα της στέρησης τα συμπτώματα κατά τη διάρκεια της διακοπής του καπνίσματος μπορεί να περιλαμβάνουν:
- διάφορες διαταραχές της διάθεσης
- αδυναμία συγκέντρωσης
- αυξομειώσεις στο βάρος
- πονοκεφάλους
- δυσκολία στον ύπνο
- γαστρεντερικές διαταραχές.
Σύμφωνα ωστόσο με τον ΕΟΔΥ τα συμπτώματα αυτά είναι άμεσα συνδεδεμένα με τα στερητικά σύνδρομα που προκύπτουν και δεν ενέχουν πραγματικούς κινδύνους για τη σωματική υγεία. Παρόλο λοιπόν που για πολλούς ανθρώπους προκαλούν αρκετά άβολα συναισθήματα και καταστάσεις μείωνονται σημαντικά με την πρόοδο του χρόνου.
Ύπαρξη παρενεργειών από το κόψιμο του τσιγάρου
Ανάλογα με τη μέθοδο που θα επιλέξετε για να κόψετε το τσιγάρο είναι πιθανό να παρουσιαστούν κάποιες συνηθισμένες, παροδικές και τις περισσότερες φορές αναστρέψιμες αντενδείξεις, τόσο σωματικές όσο και ψυχολογικής φύσεως (π.χ. κατάθλιψη από τη διακοπή του καπνίσματος). Τις παρακάτω παρενέργειες από το κόψιμο του τσιγάρου καλό είναι να τις έχετε πάντα στο μυαλό ώστε να ενημερώσετε σχετικά τον ειδικό που σας παρακολουθεί.
|
Είδος φαρμακευτικής θεραπείας |
Πιθανές παρενέργειες |
|
Τσίχλα νικοτίνης |
πεπτικό άλγος, λόξιγκας, ξηροστομία, πόνος στο λαιμό ή στο σαγόνι |
|
Διαδερμικό επίθεμα νικοτίνης |
δερματικές αλλεργίες, εξάνθημα |
|
Συσκευή εισπνοής νικοτίνης (πιπάκι νικοτινης) |
πονόλαιμος, δυσάρεστη γεύση, βήχας |
|
Βουπροπιόνη |
πονοκέφαλος, διαταραχές στον ύπνο, καταθλιπτική διάθεση, μειωμένη όρεξη, αγχώδεις διαταραχές |
|
Βαρενικλίνη |
ναυτία, έντονα όνειρα, δυσκοιλιότητα, φούσκωμα στο στομάχι, εμετός, εριστικότητα, διαταραχές διάθεσης, αϋπνία |
Είναι δυνατή η αύξηση βάρους από τη διακοπή του καπνίσματος;
Πολλοί άνθρωποι στην προσπάθειά τους να κόψουν το τσιγάρο προσπαθούν να σταθμίσουν αυτή την απόλαυση με κάποια άλλη (συνήθως παχυντική). Για αυτό άλλωστε είναι συνηθισμένη η συσχέτιση της αύξησης βάρους από τη διακοπή του καπνίσματος. Για να την αποφύγετε, φροντίστε να έχετε πάντα στην τσάντα σας ένα υγιεινό και χαμηλής θερμιδικής αξίας σνακ, και μάλιστα σε γεύσεις που δεν έχετε συνδέσει στο κεφάλι σας με το τσιγάρο. Παράλληλα μία σωστή κίνηση για να ολοκληρώσετε το παζλ του υγιεινότερου προφίλ ζωής που προσπαθείτε να χτίσετε είναι να ξεκινήσετε ένα άθλημα ή συστηματική εκγύμναση, ώστε να έχετε ένα επιπλέον κίνητρο για να μένετε πάντα εστιασμένοι στον στόχο σας.
